Bolivya Lityum Krizi: Halk ve Hükümet Karşı Karşıya
Bolivya Lityum Krizi Anlaşmaları Durdurdu
Bolivya’nın Çin ve Rusya ile yaptığı büyük çaplı lityum anlaşmaları, halktan gelen yoğun tepkiler nedeniyle askıya alındı. Çevre örgütleri ve yerel topluluklar, şeffaflık eksikliği ve ekonomik, çevresel riskler nedeniyle bu projelere karşı çıkıyor. Gelen tepkiler üzerine Bolivya Temsilciler Meclisi, Şubat ayında sözleşmelerin tartışılmasını durdurarak sürecin toplumsal paydaşlarla değerlendirilmesine karar verdi.
Tartışmalı Lityum Sözleşmeleri
Durdurulan anlaşmaların toplam değeri yaklaşık 2 milyar dolar olup, bunlar arasında Rusya’nın Uranium One Group (UOG) ile yaptığı 970 milyon dolarlık anlaşma ve Çinli CBC ve Citic Guoan Group şirketleriyle yapılan 1 milyar dolarlık sözleşme bulunuyor. Bu projeler, yılda on binlerce ton lityum karbonat üretme kapasitesine sahip tesisler inşa etmeyi amaçlıyordu.
Ancak, anlaşmalardaki maliyet farklılıkları büyük tartışmalara yol açtı. Raporlara göre, Rusya ile yapılan anlaşmada bir ton lityum karbonat üretim maliyeti, Çin ile yapılan anlaşmadan 2,4 kat daha yüksek. Bunun yanı sıra, UOG’ye fabrikanın inşası için sadece 18 ay süre tanınması, tamamlanmamış bir tesis riski doğuruyor.
Hükümet Onay İçin Baskı Yapıyor
Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, milletvekillerini yatırımları engellemekle suçlayarak, anlaşmaların bu yıl onaylanmaması durumunda ülkenin lityum üretiminde en az 10 yıl gecikeceğini belirtti. Arce, 2035 veya 2040’a kadar beklenmesi halinde lityumun önemini yitireceğini ve yeşil hidrojen gibi yeni enerji kaynaklarının öne çıkacağını vurguladı.
Devlete ait Yacimientos de Litio Bolivianos (YLB) şirketinin başkanı Omar Alarcón, sürecin gecikmesi halinde endüstriyel ölçekte lityum üretiminin 15 yıl ötelenebileceğini söyledi. Enerji uzmanı Sergio Hinojosa ise projeler hemen hayata geçse bile, Bolivya’nın büyük ölçekli üretime 2031’den önce başlayamayacağını ifade etti.
Yerel Halk Şeffaflık Talep Ediyor
Bolivya Lityum KriziBüyüyor
Dünyanın en büyük lityum rezervlerinden biri olan Uyuni Tuz Gölü’nün bulunduğu Potosí bölgesindeki topluluklar, anlaşmaların daha açık ve adil olmasını talep ediyor. Bolivya yasalarına göre, yabancı yatırımcılar yerel halkla önceden bilgilendirme ve onay süreci yürütmek zorunda. Ayrıca, kapsamlı çevresel etki değerlendirmeleri tamamlanmadan projeler hayata geçirilemiyor. Ancak, birçok kişi bu süreçlerin gerektiği gibi işletilmediğini düşünüyor.
Bolivya hükümeti, Potosí bölgesinin 30 yıl içinde 800-900 milyon dolar, yani yıllık 30-35 milyon dolar civarında gelir elde edeceğini söylüyor. Fakat bölge halkı, geçmişte yaşanan başarısız girişimlerden dolayı temkinli yaklaşıyor.
Bolivya Lityum Krizi, Geleceğini Tehlikeye Sokar mı?
Bolivya, 23 milyon tonluk lityum rezervine sahip olmasına rağmen, siyasi istikrarsızlık, devlet kontrolündeki madencilik politikaları ve yüksek magnezyum oranları nedeniyle üretimde büyük zorluklarla karşılaşıyor. Komşu ülkeler Şili ve Arjantin lityum üretiminde dünya liderlerinden biri olurken, Bolivya halen küresel pazarda etkin bir rol oynayamıyor.
Bolivya, 2023 sonunda ilk endüstriyel lityum tesisini açtı, ancak tesis geçen yıl yalnızca %17 kapasiteyle çalıştı ve 2025’te bu oranın %23’e çıkması bekleniyor. Yetkililer, mevcut sözleşmelerin nihai olmadığını ve toplumla teknik görüşmelerin devam edeceğini belirtiyor. Ayrıca, Bolivya’nın bu projelerden %51 kâr payı alacağını vurguluyorlar.
Bolivya Lityum Krizi Ne Zaman Sona Erecek
Bolivya’nın Çin ve Rusya ile yaptığı lityum anlaşmaları, halkın tepkisi ve siyasi tartışmalar nedeniyle büyük bir belirsizlik içinde. Bu projelerin geleceği, Bolivya’nın küresel batarya ve temiz enerji sektöründeki rolünü belirleyecek. Anlaşmaların revize edilip edilmeyeceği veya tamamen iptal edilip edilmeyeceği önümüzdeki dönemde netlik kazanacak.
